ΕΝΟΤΗΤΑ  23^η

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟ 19^ο ΑΙΩΝΑ

σελ. 69-71

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

v           Η ΧΩΡΑ →

__ Η έκταση της Ελλάδας ήταν μικρή παρά τη διεύρυνση των συνόρων ως το 1881.

__ Ο πληθυσμός της (750.000 το 1830) αυξανόταν σε όλο το 19^ο αιώνα.

v           Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ → 

__ Ο ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ήταν ο κύριος τομέας της ελληνικής οικονομίας.

__ Εθνικές γαίες (ή εθνικά κτήματα) → Ανέρχονταν σε 5.000.000 στρέμματα. Πολλές απ’ αυτές καταπατήθηκαν και όσες απέμειναν τις μοίρασε (1871) ο Αλ. Κουμουνδούρος.

__ Πρόβλημα των τσιφλικιών της Θεσσαλίας  → Μετά την ενσωμάτωση της Θεσσαλίας (1881) οι Τούρκοι πούλησαν σε πλούσιους Έλληνες κεφαλαιούχους τα μεγάλα κτήματά τους, που τα καλλιεργούσαν ακτήμονες (κολίγοι).

__ Με εξαίρεση τη Θεσσαλία η ελληνική γεωργία στηριζόταν στο μικρό αγροτικό κλήρο. Τα κυριότερα προϊόντα που καλλιεργούνταν ήταν η σταφίδα, οι ελιές, τα καπνά και τα σιτηρά. Από τα μέσα του 19^ου αιώνα η σταφίδα, κυρίως στην Πελοπόννησο, αποτελούσε μονοκαλλιέργεια.

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

__ ΕΜΠΟΡΙΟ → α. Εξαγόμενα προϊόντα : σταφίδες, λάδι και άλλα αγροτικά προϊόντα

β. Εισαγόμενα προϊόντα : σιτάρι, υφάσματα, νήματα και αργότερα ξυλεία, μηχανήματα, άνθρακας…

__ Η ΝΑΥΤΙΛΙΑ ήταν σημαντικός μοχλός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας με κέντρα την Πάτρα, τη Σύρο και αργότερα τον Πειραιά.

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

__ Εθνική ΤΡΑΠΕΖΑ  → Ιδρύθηκε το 1841.

__ Η ελληνική ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ αναπτύχθηκε με αργούς ρυθμούς, επειδή: α. έλειπαν τα κεφάλαια, β. έλειπαν οι πρώτες ύλες και τα καύσιμα, γ. έλειπαν τα εργατικά χέρια, δ. η εσωτερική αγορά ήταν μικρή & ε. τα εισαγόμενα βιομηχανικά προϊόντα ήταν φτηνά.

__ Το ελληνικό κράτος επιδίωξε, κυρίως την εποχή του Τρικούπη, τον εκσυγχρονισμό της οικονομίας και συνέβαλε στην οικονομική ανάπτυξη με έργα υποδομής.

__ Τη δεκαετία του 1870 το εξωελλαδικό ελληνικό κεφάλαιο στράφηκε στην Ελλάδα επειδή :  α. ξέσπασε η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1873 και β. πρόσφερε ένα ευνοϊκό επενδυτικό πλαίσιο ο Χαρίλαος Τρικούπης.

__ Οι ρυθμοί ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας ήταν χαμηλότεροι σε σύγκριση με τη δυτική Ευρώπη, αλλά ανώτεροι σε σύγκριση με τα Βαλκάνια.

v           ΚΟΙΝΩΝΙΑ →

 __ Στην ελληνική κοινωνία παρατηρείται βαθμιαία αστικοποίηση, δηλαδή ενισχύθηκε η κοινωνική θέση και ο ρόλος των αστικών στρωμάτων.

__ Οι αγρότες ήταν η πλειονότητα του πληθυσμού. Οι ακτήμονες κολίγοι της Θεσσαλίας διώκονταν και έπεφταν θύματα εκμετάλλευσης από τους Έλληνες τσιφλικάδες.

__ Τα αστικά στρώματα έπαιζαν όλο και σπουδαιότερο ρόλο.

__ Οι εργάτες εμφανίστηκαν αργά λόγω της καθυστερημένης εκβιομηχάνισης.

__ Η μετανάστευση εντάθηκε στα τέλη του 19^ου αιώνα κυρίως προς την Αίγυπτο και τις Η.Π.Α. . Βασικές αιτίες ήταν: α. η σταφιδική κρίση της εποχής και β. η αναζήτηση εργατικών χεριών από τις χώρες προορισμού.

__ Τα τσιφλίκια της Θεσσαλίας διανεμήθηκαν ύστερα από σκληρούς αγώνες των κολίγων (εξέγερση στο Κιλελέρ/1910).

__ Κατά τα τέλη του 19^ου αιώνα εμφανίζεται το εργατικό κίνημα (εργατικές απεργίες, σοσιαλιστικές ιδέες, εορτασμός εργατικής πρωτομαγιάς) .

__ Την ίδια εποχή προβάλλεται και το αίτημα για εκπαίδευση των γυναικών.