ΕΝΟΤΗΤΑ  32^η

Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΟΝ Α΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ –

Ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΙΧΑΣΜΟΣ   σελ. 92-93

 ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ΚΑΙ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ →

 Βενιζέλος → Πίστευε ότι η Αντάντ θα νικούσε στον πόλεμο και ότι η Ελλάδα έπρεπε να ταχθεί στο πλευρό της με σκοπό να διατηρήσει τα κέρδη που είχε από τους βαλκανικούς πολέμους αλλά και να διευρύνει τα σύνορά της πραγματοποιώντας τους στόχους της Μεγάλης Ιδέας. Τη θέση αυτή υποστήριζε μεγάλο μέρος των λαϊκών στρωμάτων και οι μεγαλοαστοί της Διασποράς.

 Κωνσταντίνος → Ήθελε να ταχθεί η χώρα στο πλευρό των Κεντρικών Δυνάμεων. Επειδή όμως μ’ αυτές είχαν συμμαχήσει οι Τούρκοι και οι Βούλγαροι, συμφώνησε να τηρήσει η Ελλάδα στάση ουδετερότητας. Τη θέση αυτή υποστήριζαν τμήματα των λαϊκών τάξεων, που δεν ήθελαν να πολεμήσουν και πάλι, και οι μικροαστοί.

Ο Βενιζέλος παραιτήθηκε από την πρωθυπουργία, όταν ο βασιλιάς αρνήθηκε τη συμμετοχή της Ελλάδας στην επιχείρηση της Αντάντ στα Δαρδανέλια. Μετά την επανεκλογή  του (1915) παραιτήθηκε για δεύτερη φορά ,όταν ο βασιλιάς αρνήθηκε να κηρύξει την επιστράτευση, που πρότεινε ο Βενιζέλος, για να υποστηρίξει η Ελλάδα τη Σερβία που δέχτηκε επίθεση από την Αυστροουγγαρία και τη Βουλγαρία. Στις νέες εκλογές οι Φιλελεύθεροι απέχουν και εκλέγεται φιλοβασιλική κυβέρνηση.

Ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΙΧΑΣΜΟΣ →

 Ο Κωνσταντίνος διατήρησε τη στάση ουδετερότητας, παρά το γεγονός ότι η Αντάντ αποβίβασε στρατεύματα στη Θεσσαλονίκη (1915), όπου μεταφέρθηκαν και τα ηττημένα σερβικά στρατεύματα. Παράλληλα τα στρατεύματα των Γερμανών και Βουλγάρων εισέβαλαν στην Ανατολική Μακεδονία (1916).

 Όταν (1916) η Αντάντ απαίτησε από το βασιλιά τον αφοπλισμό των ενόπλων δυνάμεων, που ήταν υπό τις διαταγές του, ο Κωνσταντίνος σχημάτισε μια φιλοβασιλική παραστρατιωτική οργάνωση (Επίστρατοι). Οι βενιζελικοί από την πλευρά τους σχημάτισαν στη Θεσσαλονίκη την οργάνωση της Εθνικής Άμυνας και πραγματοποίησαν κίνημα ζητώντας τη συμμετοχή της Ελλάδας στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ.

 Έτσι, το καλοκαίρι του 1916 υπήρχαν στην Ελλάδα δύο αντίπαλα κέντρα εξουσίας, η Προσωρινή Κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης (κράτος της Θεσσαλονίκης) με επικεφαλής το Βενιζέλο και η Φιλοβασιλική Κυβέρνηση των Αθηνών (κράτος των Αθηνών) υπό τον Κωνσταντίνο. Ο Εθνικός Διχασμός κορυφώθηκε και πήρε τη μορφή εμφυλίου πολέμου.

Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ →

 Το «κράτος των Αθηνών» αποκρούει επίθεση της Αντάντ στην Αθήνα (ρόλος των Επιστράτων) και εξαπολύει διώξεις εναντίον των βενιζελικών (Νοεμβριανά).

Η Αντάντ καταλαμβάνει τον Πειραιά, αποκλείει το «κράτος των Αθηνών» και αναγκάζει το βασιλιά να απομακρυνθεί (έξωση του Κωνσταντίνου) υπέρ του γιου του Αλεξάνδρου (Ιούνιος 1917).

Ο Βενιζέλος επανέρχεται στην Αθήνα, ενώνει και πάλι την Ελλάδα, συγκροτεί κυβέρνηση (Βουλή των Λαζάρων) και βάζει την Ελλάδα στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ. Ακολουθούν απολύσεις, διώξεις και εκτοπίσεις εναντίον των φιλοβασιλικών.

ΕΡΩΤΗΣΗ 3 ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ → Κατά μία άποψη ο Διχασμός ήταν απλώς σύγκρουση δύο ηγετών που δεν ήθελαν να υποχωρήσουν για λόγους κύρους. Αποδέχεστε αυτή την ερμηνεία; Να τεκμηριώσετε τη θέση σας.

        Η άποψη αυτή είναι λανθασμένη, γιατί, αν ο Διχασμός, που τόσα δεινά επισώρευσε στην Ελλάδα, ήταν μόνο ζήτημα κύρους, ο Βενιζέλος, που πάνω απ’ όλα έθετε το καλό της πατρίδας του, θα υποχωρούσε. Στην πραγματικότητα ο Διχασμός ήταν αποτέλεσμα δύο διαφορετικών πολιτικών θέσεων, του βασιλιά και του Βενιζέλου. Ο βασιλιάς, που έθετε πάνω από το εθνικό συμφέρον το προσωπικό (δεν επιθυμούσε σε καμιά περίπτωση να πολεμήσει εναντίον του γυναικάδελφου του, του Αυτοκράτορα της Γερμανίας), ήθελε την Ελλάδα ουδέτερη, γιατί ήταν αδύνατη η ένταξή της στις Κεντρικές Δυνάμεις. Ο Βενιζέλος, από το άλλο μέρος, ήθελε την Ελλάδα σύμμαχο της Αντάντ, γιατί η Τουρκία και η Βουλγαρία, από τις οποίες προσδοκούσαμε εδαφικά οφέλη, είχαν προσχωρήσει στους αντιπάλους της και γιατί η Αγγλία ήταν κυρίαρχη της θάλασσας και ήταν αδύνατη κάθε σύγκρουση μαζί της.

                                               ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Να βρείτε τις λανθασμένες από τις παρακάτω φράσεις και να τις διορθώσετε:

α) Ο Ελευθέριος Βενιζέλος θεωρούσε ότι οι Κεντρικές Δυνάμεις θα επικρατούσαν.

β) Ο Κωνσταντίνος ήθελε την Ελλάδα σύμμαχο των Δυνάμεων της Αντάντ.

γ) Η Βουλγαρία επιχείρησε να καταλάβει τα Δαρδανέλια.

δ) Η Αντάντ απαίτησε από το Βενιζέλο (1916) τον αφοπλισμό των ελληνικών δυνάμεων.

ε) Ο Βενιζέλος (1917) επανέφερε τη Βουλή που είχε σχηματιστεί το Μάιο του 1915

2. Να αντιστοιχίσετε τα δεδομένα της στήλης Α με εκείνα της στήλης Β:

    Α΄                                                                         Β΄

1.    Επίστρατοι                                   α. Κατέλαβε τον Πειραιά

2.    Εθνική Άμυνα                              β. Υποστήριζε την «ουδετερότητα»

3.    Βενιζέλος                                     γ. Ήθελε συμμετοχή στον πόλεμο

4.    Κωνσταντίνος                              δ. Ήταν φιλοβασιλική οργάνωση

5.    Αντάντ                                         ε. Ήταν φιλοβενιζελική οργάνωση