ΕΝΟΤΗΤΑ 5η
Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΣΑ ΤΟΥ 18ου ΑΙΩΝΑ
ΕΩΣ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ
σελ. 23-25
Οικονομικές αλλαγές
Ø Λόγοι ανάπτυξης
ελληνικού εμπορίου και ναυτιλίας:
o Επέκταση του ευρωπαϊκού εμπορίου στην
Ανατολή
o Συνθήκη Κιουτσούκ-Καϊναρτζή (1774)
o Ναπολεόντιοι πόλεμοι
o Ανάπτυξη πόλεων-εμπορικών κέντρων
o Ενίσχυση ελληνικών παροικιών
Κοινωνικοί μετασχηματισμοί
o Ορθόδοξη εκκλησία :
α. συντηρητικοί κληρικοί (εναντιώνονται στη διάδοση των ιδεών του
Διαφωτισμού)
β. προοδευτικοί κληρικοί (υιοθετούν διαφωτιστικές αντιλήψεις)
o Φαναριώτες : καταλαμβάνουν
υψηλές θέσεις στην οθωμανική διοίκηση / διορίζονται ακόμη και ηγεμόνες των
παραδουνάβιων ηγεμονιών
o Προεστοί :άρχοντες των ελληνορθόδοξων
κοινοτήτων με βασικό καθήκον την είσπραξη φόρων
o Έμποροι και
καραβοκύρηδες : βελτιώνουν την οικονομική τους κατάσταση και αποκτούν πνευματικά
ενδιαφέρονται
o Κλέφτες : αγρότες που
καταφεύγουν στα βουνά, όπου επιβιώνουν μέσω της ληστείας
o Αρματωλοί : ένοπλα
στρατιωτικά σώματα οργανωμένα από τους Τούρκους για την τήρηση της τάξης
o Αγρότες : αποτελούσαν το
80% του πληθυσμού και ζούσαν με στερήσεις
o Απασχολούμενοι στο
εμπόριο και ναύτες : γίνονταν ολοένα και περισσότεροι
Κινήματα εναντίον της οθωμανικής
αυτοκρατορίας
ü Ορλοφικά (1770) → επανάσταση στην Πελοπόννησο υποκινημένη από τη Ρωσία, που απέτυχε λόγω
έλλειψης οργάνωσης
ü κίνημα
Λάμπρου Κατσώνη (1790) → επανάσταση στα νησιά
του Αιγαίου υποκινημένη από τη Ρωσία, που απέτυχε λόγω έλλειψης οργάνωσης
ü αγώνες Σουλιωτών
εναντίον του Αλή πασά στην Ήπειρο → το 1803 υποχρεώνονται
να εγκαταλείψουν τις περιοχές τους
Νεοελληνικός Διαφωτισμός
→ Πνευματικό κίνημα στα
μέσα του 18ου αιώνα με στόχο τη μόρφωση των Ελλήνων και την
ανάπτυξη εθνικής συνείδησης, το οποίο αποσκοπούσε στην ιδεολογική προετοιμασία
του αγώνα για την ελευθερία. Εμπνεόταν από τις ιδέες του γαλλικού διαφωτισμού
οι οποίες διαδόθηκαν στο ελλαδικό χώρο μέσω των Ελλήνων που ταξίδευαν στην
Ευρώπη (έμποροι, διανοούμενοι) .
Αντιπαλότητα
α. Έλληνες οπαδοί του
Διαφωτισμού → θαύμαζαν τον αρχαίο ελληνικό
πολιτισμό, τον συνέδεαν με την ελευθερία και πίστευαν σε μια σύγχρονη
εκπαίδευση (θετικές επιστήμες, λαϊκή γλώσσα), που να προσανατολίζεται στον ίδιο
σκοπό.
β. Έλληνες συντηρητικοί λόγιοι → απέρριπταν τις διαφωτιστικές ιδέες και θεωρούσαν ότι η εκπαίδευση
έπρεπε να βασίζεται στη θρησκεία και να γίνεται σε αρχαΐζουσα γλώσσα.
Βασικοί εκπρόσωποι νεοελληνικού
διαφωτισμού
Ρήγας Βελεστινλής → Ανέπτυξε παιδαγωγικό (΄΄Φυσικής απάνθισμα΄΄) και επαναστατικό
(΄΄Νέα Πολιτική Διοίκηση΄΄) έργο . Οραματιζόταν τη δημιουργία μιας
παμβαλκανικής ομοσπονδίας (΄΄Ελληνική Δημοκρατία΄΄). Γνώρισε μαρτυρικό θάνατο.
Αδαμάντιος Κοραής → Θεωρούσε ότι οι Έλληνες έπρεπε να μορφωθούν, για να κερδίσουν την
ελευθερία τους. Στο γλωσσικό ζήτημα ήταν οπαδός της μέσης οδού (ούτε
εξαρχαϊσμός, ούτε αυτούσια δημοτική) .
Ανώνυμος συγγραφέας Ελληνικής Νομαρχίας → Ήταν θαυμαστής του Ρήγα και υποστήριξε ότι οι Έλληνες έπρεπε να
αγωνιστούν μόνοι για την ελευθερία τους.
Άλλοι σημαντικοί διαφωτιστές → Ιώσηπος Μοισιόδακας, Δημήτριος Καταρτζής, Κωνσταντίνος Κούμας,
Θεόφιλος Καϊρης.
